5 “Không” trong Thực hành bôi trơn đảm bảo an toàn và kéo dài tuổi thọ máy

Nhiều sự cố hỏng hóc bắt nguồn từ những sai lầm tưởng chừng nhỏ nhặt trong thực hành bôi trơn. Bài viết này sẽ chỉ ra 5 nguyên tắc “KHÔNG” – những điều cần tuyệt đối tránh trong thực hành bôi trơn công nghiệp, giúp đảm bảo an toàn và tối ưu hóa chi phí bảo trì.

Nguyên tắc 1: Không sử dụng chất bôi trơn khi chưa xác định đúng loại

Đây là sai lầm cơ bản nhưng lại vô cùng phổ biến và nguy hiểm. Việc dùng một loại dầu hoặc mỡ có sẵn cho một ứng dụng mà không kiểm tra lại thông số kỹ thuật là một rủi ro lớn.

• Mỗi thiết bị được thiết kế để hoạt động với chất bôi trơn có độ nhớt, loại dầu gốc và hệ phụ gia cụ thể. Sử dụng sai loại có thể dẫn đến màng bôi trơn quá mỏng (gây mài mòn) hoặc quá dày (gây tăng nhiệt), không có đủ phụ gia chịu tải (EP/AW), hoặc không tương thích với vật liệu làm kín.
• Cách thực hành bôi trơn đúng:
  • Luôn tham khảo khuyến cáo của nhà sản xuất thiết bị (OEM) trước tiên.
  • Sử dụng hệ thống dán nhãn và mã hóa màu rõ ràng cho tất cả các thùng chứa, dụng cụ tra nạp và điểm bôi trơn trên máy.
  • Đào tạo nhân viên kỹ thuật về tầm quan trọng của việc kiểm tra và xác nhận đúng loại chất bôi trơn trước khi sử dụng.

Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn Lựa chọn Chất bôi trơn phù hợp

Nguyên tắc 2: Không bôi trơn theo cảm tính

Bôi trơn công nghiệp cần được tính toán cẩn thận và có sự chính xác cao. Bôi trơn thừa hoặc thiếu đều gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

• Bôi trơn thừa gây tăng nhiệt độ do khuấy trộn mỡ, làm hỏng phớt, lãng phí và tạo ra môi trường bám bụi bẩn. Bôi trơn thiếu dẫn đến tiếp xúc kim loại-kim loại, mài mòn, rung động, tiếng ồn và cuối cùng là hỏng hóc thảm khốc.
• Cách thực hành bôi trơn đúng:
  • Tính toán lượng bôi trơn ban đầu và lượng tái bổ sung dựa trên công thức kỹ thuật (ví dụ: công thức dựa trên kích thước vòng bi) và khuyến cáo của OEM.
  • Xác định tần suất bôi trơn khoa học dựa trên điều kiện vận hành (tốc độ, tải trọng, nhiệt độ, môi trường).
  • Sử dụng các dụng cụ có kiểm soát như súng bơm mỡ có đồng hồ đo lưu lượng.
  • Xem xét các hệ thống bôi trơn tự động để đảm bảo độ chính xác tuyệt đối về lượng và tần suất.

Tìm hiểu thêm: Bôi trơn Thừa/ thiếu

Nguyên tắc 3: Không bỏ qua vấn đề nhiễm bẩn

Nhiễm bẩn (bụi, nước, tạp chất…) được xem là kẻ thù số một của chất bôi trơn và tuổi thọ máy móc. Một hạt bụi nhỏ có thể phá hủy một vòng bi chính xác.

• Tạp chất rắn hoạt động như một chất mài mòn, phá hủy các bề mặt làm việc. Nước gây gỉ sét, ăn mòn, làm suy giảm phụ gia và giảm khả năng chịu tải của màng dầu.
• Cách thực hành bôi trơn đúng:
  • Luôn đậy kín các thùng chứa dầu mỡ. Lưu trữ trong khu vực sạch sẽ, khô ráo.
  • Sử dụng dụng cụ tra nạp chuyên dụng, sạch sẽ và không dùng chung lẫn lộn.
  • Luôn lau sạch vú mỡ (grease fitting/zerk) và đầu súng bơm mỡ trước khi kết nối.
  • Kiểm tra và bảo trì các phớt làm kín, lắp đặt bình thở hút ẩm cho các hộp số và bể dầu lớn.

Tìm hiểu thêm: Nhiễm bẩn Chất bôi trơn

Nguyên tắc 4: Không trộn lẫn các loại dầu mỡ không tương thích

Đây là một sai lầm kỹ thuật nghiêm trọng có thể dẫn đến hư hỏng nhanh chóng.

• Việc trộn lẫn các loại mỡ có gốc chất làm đặc khác nhau (ví dụ: mỡ gốc Lithium với mỡ gốc Polyurea) có thể gây ra phản ứng hóa học, làm phá hủy cấu trúc của mỡ. Khi đó, mỡ sẽ bị mềm ra hoặc cứng lại, mất khả năng giữ dầu gốc và mất hoàn toàn khả năng bôi trơn. Việc trộn lẫn các loại dầu khác nhau cũng có thể làm các hệ phụ gia đối kháng lẫn nhau, gây ra hiện tượng kết tủa và giảm hiệu năng.
• Cách thực hành bôi trơn đúng:
  • Tuyệt đối không trộn lẫn các loại mỡ khác nhau trừ khi có xác nhận tương thích từ nhà sản xuất.
  • Khi chuyển đổi sang một loại mỡ mới, cần phải làm sạch hoàn toàn mỡ cũ ra khỏi thiết bị.
  • Áp dụng hệ thống dán nhãn, mã hóa màu nghiêm ngặt để tránh nhầm lẫn.

Nguyên tắc 5: Không xem nhẹ vấn đề an toàn và môi trường

Thực hành bôi trơn an toàn là nền tảng bảo vệ con người và môi trường.

• Rò rỉ dầu mỡ gây trơn trượt. Tiếp xúc trực tiếp với một số loại dầu mỡ có thể gây kích ứng da. Xử lý dầu mỡ thải không đúng cách gây ô nhiễm môi trường. Nguy cơ cháy nổ với một số loại dầu gần nguồn nhiệt cao.
• Cách thực hành bôi trơn đúng:
  • Luôn đọc và hiểu Bảng dữ liệu an toàn (SDS/MSDS) của sản phẩm trước khi sử dụng.
  • Sử dụng đầy đủ Trang bị Bảo hộ Cá nhân (PPE) phù hợp (găng tay, kính mắt…).
  • Trang bị sẵn các bộ ứng cứu sự cố tràn đổ (spill kits).
  • Tuân thủ các quy định của địa phương và nhà nước về việc thu gom và xử lý chất thải bôi trơn.

Kết luận

Một chương trình thực hành bôi trơn hiệu quả được xây dựng trên nền tảng các quy tắc rõ ràng và sự tuân thủ nghiêm ngặt. Việc chủ động tránh các sai lầm phổ biến là yếu tố then chốt giúp tối ưu hóa hiệu suất và bảo vệ thiết bị, nâng cao tuổi thọ.

Hãy liên hệ với Thái Sơn để được tư vấn xây dựng chương trình bôi trơn chuyên nghiệp và các giải pháp hỗ trợ thực hành hiệu quả cho nhà máy/ hệ thống.